İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ

4857 sayılı iş kanununu17 ve 27. maddeler fesih hallerini düzenlemiştir. Bu yazımızda işçiye tanınan fesih ve derhal fesih hakları incelenecektir.

Süreli Fesih

Belirsiz süreli iş sözleşmesinin feshinden önce diğer tarafa bildirilmesi gerekir. Belirsiz süreli iş sözleşmesi, bir süreye bağlı olarak yapılmayan sözleşmeyi ifade etmektedir. Bir iş sözlemesi taraflarca belirsiz süreli olarak yapılmışsa sözleşmenin feshi halinde uyulması gereken ihbar süreleri kanunca düzenlenmiştir. Kanuna göre Kıdemi 6 aydan az olanlar için 2 Hafta,

6 ay - 1,5 yıl arası olanlar için 4 Hafta,

1,5 yıl - 3 yıl arası olanlar için 6 Hafta,

3 yıldan fazla olanlar için 8 Hafta olarak düzenlenmiştir. Bu süreler asgari olup sözleşmelerle artırılabilir. Bildirim şartına uymayan taraf bildirim süresine ili,şkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır. İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin vererek de iş sözleşmesini feshedebilir.

Bu bildirim süreleri içerisinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için iş saatleri içinde ve günde 2 saatten az olmamak üzere ücret kesintisi yapmadan süre vermek zorundadır. İşçi isterse bu süreleri toplu olarak da kullanabilir. Süreleri birleştirerek toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır.

İşveren işçiyi bu izin süresinde çalıştırırsa işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini %100 zamlı olarak öder.

İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKI

Kanunda sayılan sebeplerle işçi, belirli süreli iş sözleşmesi için süre bitiminden önce; belirsiz süreli iş sözleşmesi için bildirim süresini beklemeden iş sözleşmesini derhal fesih hakkına sahiptir. Bu sebepler; sağlık sebepleri, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler, zorlayıcı sebepler olamak üzere üç başlık halinde açıklanmıştır.

1. Sağlık Sebepleri:

   • İşin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı ve yaşayışı için tehlike olursa

   • İşveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa

2. Ahlak ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri:

   • Sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek, işçiyi yanıltmak

   • İşverence, işçinin veya ailesi üyelerinin şeref ve namusuna dokunacak sözler, davranışlar, cinsel taciz

   • Sataşma, gözdağı verme, kanuna karşı davranışa özendirme, hapsi gerektiren bir suç işlemesi, şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnat veya ithamlarda bulunma

   • İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemlerin alınmaması

   • İşçinin ücretinin kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmemesi

   • Parça başı işlerde işveren tarafından az iş verilmesi, işçinin eksik aldığı ücretin karşılanmaması

3. Zorlayıcı Sebepler:

   • İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.

İşçi bu hallerde iş sözleşmesini derhal feshetme hakkına sahiptir. İş Kanunu madde 26 da derhal fesih hakkını kullanma süresi düzenlenmiştir. Maddeye göre, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hallerde diğer tarafın bu hali öğrendiği günden itibaren 6 İş Günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren 1 Yıl sonra (hak düşürücü süre) kullanılamaz. Fesih hakkı süresi sadece ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırılık gerekçesiyle yapılan fesihler için düzenlenmiştir. diğer sebeplerle sona erme hallerinde fesih hakkını kullanmak için herhangi bir süre sınırlaması yoktur.

İŞVEREN TARAFINDA HAKSIZ FESİH HALİNDE FESİH BİLDİRİMİNE İTİRAZ VE USULÜ (İş kanunu madde 20)

Fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren 1 ay içinde Arabulucuya gidilir. doğrudan dava açılamaz. açılırsa dava usulden reddedilir. Arabulucu son tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren 2 hafta içinde iş mahkemesine veya özel hakeme başvurulur. İş mahkemesi kararına karşıda 2 hafta içerisinde istinafa gidilebilir. BAM kararı ivedilikle ve kesin olarak verir. Arabulucuya başvurmadan dava açılırsa, davanın usulden reddi kararının resen tebliğinden itibaren 2 hafta içinde arabulucuya başvurularak da süreç işletilebilir.

Arabulucuda işe başlatma konusunda anlaşılırsa anlaşmada; işe başlatma tarihi, çalıştırılmadığı süreye ilişkin ücret ve diğer hakların parasal miktarı, işçinin işe başlatılmaması durumunda en az 4 aylık ve en çok 8 aylık ücreti tutarında tazminatın parasal miktarının belirlenmesi zorunludur. Belirlenmezse anlaşma sağlanamamış sayılır. İşçi işe başlamazsa fesih geçerli sayılır.

GEÇERSİZ FESİHLE YAPILAN FESHİN SONUÇLARI (İş Kanunu madde 21)

Başvurulan mahkeme veya özel hakem feshin geçersizliğine karar verirse işçi 10 İş Günü içinde işverene başvurmazsa fesih geçerli kabul edilir. Başvurursa süreç işveren yönünden işçiyi işe başlatma veya başlatmama durumunda farklı sonuçlar doğurur.

İşveren işçiyi işe başlatırsa: işçiye çalıştırılmadığı süre için en çok 4 aya kadar ücret ve diğer hakları verilir. İşe başlatmazsa işçiye çalıştırılmadığı süre için en çok 4 aya kadar ücret ve diğer hakları yanında en az 4 aylık ve en çok 8 aylık ücreti tutarında tazminat ödemek zorundadır.

İşçinin işe başlatılması halinde peşin olarak ödenen bildirim süresine ait ücret ve kıdem tazminatı, yapılacak ödemeden mahsup edilir.

Daha fazla bilgi için ve dava takip ve danışmanlık için lütfen irtibata geçiniz.